Waarom een scope-12 keuring belangrijk is

Bij grotere systemen op een woonhuis en bij zakelijke systemen laten wij na de oplevering een scope-12 keuring uitvoeren: een formele inspectie van de veiligheidsaspecten van de zonnestroom­installatie. Waarom doen we dat?

Scope-12 geeft indicatie voor kwaliteit

De Scope-12 keuring is ingesteld toen er steeds meer zonnepanelen­installaties werden gebouwd, gecombineerd met kwaliteitsproblemen bij installaties.

Belangrijke redenen:

1. Brandrisico
   Er zijn in de praktijk gevallen geweest waarin ondeskundig aangelegde PV-installaties elektrische fouten veroorzaakten, wat brandgevaar vergroot.
2. Slechte kwaliteit van installateurs
   Door de snelle groei van de zonne-energiemarkt zijn er ook minder ervaren of minder kwaliteitsbewuste installateurs actief. Dat leidt tot fouten in bekabeling, verbindingen, omvormers, aarding, etc.
3. Eisen vanuit de verzekeraars
   Verzekeraars erkennen het verhoogde risico van PV-installaties bij brand of elektrische storingen. Ze eisen steeds vaker een scope-12 inspectie als voorwaarde om schade-uitkering bij brand te kunnen garanderen.
4. Langetermijnduurzaamheid en slijtage
   Installaties van zonnepanelen verouderen: seizoenswisselingen, thermische stress en andere belastingen kunnen na verloop van tijd tot slijtage, degradatie of defecten leiden. Met periodieke inspecties kun je dat in de gaten houden.
5. Regulering en standaardisatie
   Door alles in één norm te bundelen (elektrisch, thermisch, mechanisch) in Scope-12 is er duidelijkheid over wat een “goede” keuring is. SCIOS heeft dit in een officieel document uitgewerkt.

Wanneer is de keuring verplicht?

Belangrijk om op te merken: de Scope-12 keuring is niet wettelijk verplicht volgens de algemene bouw- of elektrawetgeving.

Maar er zijn wel scenario’s waarin de keuring contractueel of vanuit de verzekering verplicht wordt:

• Verzekeraars: Veel verzekeraars vragen bij (zakelijke) PV-installaties om een Scope-12 keuring.
• Grote installaties: Bij grotere daken / bedrijfsinstallaties (bijv. > 40 panelen) is de kans groter dat een verzekeraar de keuring eist.
• Periodiek herkeuren: Nadat de eerste inspectie is gedaan (de “Eerste Bijzondere Inspectie”, of EBI), moet je vaak periodiek keuren. De intervallen liggen veelal tussen de 3 en 5 jaar, afhankelijk van wat je verzekeraar vraagt.
• Specifieke sectoren: Vanaf 1 januari 2024 is een Scope 12 (en Scope 10) keuring verplicht voor veestallen in Nederland, als maatregel na het rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid over stalbranden.

Daarnaast is er soms sprake van contractuele verplichtingen: bijvoorbeeld bij projecten of aanbestedingen kan een scope-12 inspectie worden verplicht gesteld.

Wat wordt er precies gekeurd bij Scope-12?

De Scope-12 inspectie is grondig en bestaat uit twee hoofdtypen keuringen:

1. EBI (Eerste Bijzondere Inspectie)
   Dit is de initiële inspectie, doorgaans bij oplevering van de installatie of na ingrijpende wijzigingen.
2. PI (Periodieke Inspectie)
   Dit is de vervolgkeuring, waarmee je na verloop van tijd (3–5 jaar doorgaans) de staat van de installatie opnieuw laat checken.

Wat wordt gecontroleerd?

Tijdens de Scope-12 worden de volgende aspecten beoordeeld:

• Elektrisch
  • Isolatieweerstand van de installatie
  • Aardverspreidingsweerstand / aardingsvoorzieningen
  • Werking van aardlekschakelaars
  • Fasevolgorde, correct schakelen / uitschakelen van de voeding
  • Metingen van elektrische verbindingen, connectoren, bekabeling, omvormers, strings, etc.
  • Thermografische inspectie: zoeken naar “hotspots” (warmtes die kunnen duiden op slechte verbindingen)
• Mechanisch / Constructie
  • Legplan van de panelen: zijn panelen op correcte wijze gemonteerd volgens legplan?
  • Ballastplan: hoe is het dak voorzien van ballast (bij drijvende systemen of ballastconstructies)
  • Dakconstructie: bij grotere installaties is vaak een verklaring nodig vanuit het constructiebureau dat de dakconstructie het gewicht van de panelen (en ballast) kan dragen.
  • Brandrisico in relatie tot dakmaterialen en ventilatie: inspecteur beoordeelt of de opstelling brandgevaar kan opleveren, bijvoorbeeld door onvoldoende ventilatie of onveilige materialen.
• Documentatie
  • Controle op aanwezigheid van noodzakelijke tekeningen: legplan, ballastplan, kabelplan, etc.
  • Controle van installatiegegevens: zijn alle componenten (omvormers, modules, connectoren) correct gespecificeerd en verantwoord?
  • Certificering van gebruikte componenten / compatibiliteit met normen.
• Veiligheidstesten
  • Beproevingen van beveiligingen (bijv. schakelaars)
  • Controle of automatische uitschakeling (bij fouten) werkt
  • Metingen op isolatie en aardingssysteem zoals eerder genoemd

Na de inspectie ontvang je een inspectierapport. Dit rapport bevat:

• Een beschrijving van de installatie
• Meetwaarden van de uitgevoerde tests
• Geconstateerde gebreken of afwijkingen + aanbevelingen voor herstel

Als alles in orde is, wordt de installatie “goedgekeurd” volgens Scope-12. Soms volgt daarna (of vooraf) een herinspectie zodra gebreken zijn verholpen.

Wie mag de Scope-12 keuring uitvoeren?

Niet iedereen met een schroevendraaier kan dat doen: Scope-12 keuringen mogen alleen worden uitgevoerd door SCIOS-gecertificeerde bedrijven en inspecteurs.

Belangrijke voorwaarden:

• Het inspectiebedrijf moet gecertificeerd zijn volgens de SCIOS-regeling voor Scope-12.
• De individuele inspecteur moet competent zijn: kennis van relevante normering (zoals NEN 1010, NEN-EN-IEC 62446-1, NEN 3140, etc.) is vereist.
• Inspectiebedrijven worden regelmatig ge-auditeerd om kwaliteit te waarborgen (ook op organisatieniveau).

Wat wij daarnaast belangrijk vinden, is dat de inspecteur niet uit de eigen organisatie van de installateur komt. Zo wordt het idee van de onafhankelijke inspectie en het vier-ogen-principe gewaarborgd.

Inspectiebureaus die wij aanbevelen zijn Houtman Inspectie en P.A.E. Solutions.

Samenvatting

• De Scope-12 inspectie is geen wettelijke plicht, maar wel steeds vaker een verzekeringsvoorwaarde — vooral bij grotere PV-installaties.
• Het keurt de installatie op elektrische veiligheid, brandrisico en mechanische integriteit, volgens strikte normen.
• De inspectie gebeurt in twee fasen: een grondige initiële inspectie (EBI) bij oplevering en daarna periodiek (PI) om slijtage of nieuwe gebreken te monitoren.
• Keuringen moeten worden uitgevoerd door onafhankelijke, gecertificeerde inspectiebedrijven/inspecteurs volgens SCIOS-normen.
• Het rapport dat je daarna krijgt, kan je helpen bij verzekeraars en geeft zekerheid over de veiligheid van de installatie, wat ook fiscaal of technisch een meerwaarde kan hebben op lange termijn.